Wpływ konieczności przesiedlenia na zdrowie psychiczne i dobrostan psychospołeczny dzieci



„Bez wątpienia jest tu fajnie; ale prawdziwy dom, to własny dom…” – Badanie subiektywnego dobrostanu dzieci i młodzieży mieszkających w Polsce w obliczu wojny w Ukrainie

Wnioski

Wpływ konieczności przesiedlenia na zdrowie psychiczne i dobrostan psychospołeczny dzieci

• Dzieci z Ukrainy wyrażały uczucia tęsknoty za ludźmi, zwierzętami domowymi i miejscami, które pozostawiły w swym rodzinnym kraju.
• Wiele dzieci z Ukrainy twierdziło, iż w swym codziennym życiu odczuwa stres i martwią ich problemy finansowe i mieszkaniowe, z którymi zmagają się ich rodziny.
• Wielu starszych uczestników z Ukrainy (w wieku 14-17 lat) informowało o podjęciu pracy w niepełnym wymiarze godzin, aby zarobić na kieszonkowe, jednakże trudno im było znaleźć pracę, gdyż nie mówią wystarczająco płynnie po polsku; stanowiło to dla nich dodatkowe zmartwienie.
• Samotność była uczuciem najczęściej opisywanym przez dzieci z Ukrainy, we wszystkich grupach wiekowych, zarówno przez chłopców jak i dziewczynki, a za jej przyczynę wskazywano brak nawiązania głębokich przyjaźni w Polsce.
• Dzieci z Ukrainy mówiły, iż uprawianie sportu, uczestnictwo w zajęciach rękodzielniczych i artystycznych organizowanych przez społeczne ośrodki działające na rzecz uchodźców, jak również kontakt z przyrodą, ludźmi i zwierzętami pomagały im w radzeniu sobie z trudnymi emocjami. Niektórzy uczestnicy badania mówili, że poczuli się przytłoczeni odczuwanym stresem, popadali w apatię lub próbowali radzić sobie zbyt długo śpiąc lub jedząc zbyt wiele.
• Większość dzieci z Ukrainy pozytywnie reagowała na pomysł otrzymywania informacji za pośrednictwem mediów społecznościowych na temat zajęć organizowanych dla ludzi młodych z Ukrainy mieszkających w Polsce, a także wyrażała wdzięczność organizacjom, które zajęcia takie organizują.
• Nieco ponad połowa uczestników z Ukrainy powiedziała, że chcieliby porozmawiać z „jakimś specjalistą” na temat stanu ich zdrowia psychicznego.
• Niektóre dzieci informowały, że mają dostęp do wsparcia psychospołecznego, lecz doceniali oni takie usługi tylko wtedy, gdy dostępne były w języku ukraińskim. Dzieci mówiły, iż głównym powodem uczestniczenia w sesjach psychologicznych były próby radzenia sobie z dystresem powodowanym przez kłótnie w domu.

Wyzwania i szanse związane z polskim i ukraińskim systemem edukacji

• Niemal połowa dzieci z Ukrainy, które wzięły udział w badaniu, uczęszczało zarówno do szkoły polskiej, jak i byli uczniami szkoły ukraińskiej w trybie zdalnym. Pozostałe dzieci uczęszczały albo do szkoły polskiej, albo do ukraińskiej.
• Dzieci, które uczęszczały do szkoły polskiej informowały, że chociaż muszą zmagać się z wieloma wyzwaniami, takimi jak bariery językowe i przystosowanie do nowego systemu kształcenia, to jednak chodzenie do szkoły stanowi pewien stały element dnia oraz daje możliwości kontaktu społecznego z rówieśnikami, jak również nauczenia się języka polskiego. Doceniają one również wsparcie zapewniane przez niektórych polskich nauczycieli i tzw. asystentów międzykulturowych.
• Jednakże mniej niż połowa uczestników badania przybyłych z Ukrainy twierdziło, że czują, iż mogą otwarcie wypowiadać swe opinie w szkole w Polsce; zwłaszcza młodsze dzieci (w wieku 8-13 lat) czuły się mniej pewnie pod tym względem.
• Uczestnicy badania, którzy uczęszczali do szkoły ukraińskiej w trybie online, wyrażali raczej negatywne opinie na temat swej edukacji. Mówili o zmęczeniu nadmiernym czasem spędzonym przed ekranem komputera oraz frustracji spowodowanej, ich zdaniem, złą organizacją lekcji. Niemniej te osoby, które mogą spotykać się z rówieśnikami w ośrodkach oraz uzyskać bezpośrednie wsparcie ukraińskich nauczycieli i wychowawców, doceniały te możliwości.
• Starsi uczestnicy, którzy uczęszczają tylko do szkoły ukraińskiej, wyjaśniali, że decyzja ta związana jest z faktem, iż gdyby zapisali się do szkoły polskiej, ich edukacja trwałaby dłużej.
• Starsze dzieci z Ukrainy, które uczęszczają do szkół w ramach obu systemów, są pełne niepokoju i troski o przyszłość swej edukacji i możliwości wyboru programów w celu kontynuowania nauki po ukończeniu szkoły średniej. Nie mają oni dobrej wiedzy na temat opcji w tym zakresie dostępnych im w Polsce lub w innych krajach Unii Europejskiej.



Trudności dzieci z Ukrainy w integracji w ramach polskiego społeczeństwa

● Uczestnicy badania z Ukrainy nie mają w Polsce poczucia przynależności. Pytani o to, czy oni sami i ich rodziny chcieliby zostać w Polsce, mniej niż połowa uczestników odpowiedziała twierdząco; niemniej starsi uczestnicy badania mieli w tym zakresie większą pewność niż dzieci młodsze. Kilkoro uczestników powiedziało, że mają na ten temat inne zdanie niż ich matki.
● Niektóre dzieci z Ukrainy informowały, że w szkole są dyskryminowane, zarówno przez nauczycieli, jak i kolegów i koleżanki z klasy; a także w miejscu zamieszkania, zarówno przez dorosłych, jak i rówieśników, oraz w środkach komunikacji publicznej, zwłaszcza jeżeli rozmawiają po ukraińsku.
● Dzieci z Ukrainy oraz ich polscy rówieśnicy często wspominali o nacjonalistycznych w swej wymowie opisach zdarzeń historycznych, które podsycają stereotypy i prowadzą do podziałów.
● Uczestnicy badania z Ukrainy silnie odczuwają różnice w osobistym doświadczeniu oraz kulturze względem ich polskich rówieśników. Barierą w kontaktach między tymi grupami jest język oraz wartościowy czas spędzany wspólnie: w większości miejsc, w tym w polskich szkołach, dzieci polskie i ukraińskie raczej trzymają się razem w swych odrębnych grupach narodowych.
● Dzieci z Ukrainy mówią, iż bardziej znaczące interakcje mają z niektórymi polskimi dorosłymi (wychowawcami, właścicielami mieszkań lub domów, itp.) niż z polskimi rówieśnikami, i że bardzo sobie te relacje cenią. Niektórzy dorośli z Polski postrzegani są jako wzór warty naśladowania.
● Wsparcie ze strony innych Ukraińców, zazwyczaj osób, które przybyły do Polski jeszcze przed wybuchem wojny, ma dla dzieci z Ukrainy zasadnicze znaczenie w zrozumieniu i poruszaniu się w ramach polskiego społeczeństwa.
● Kiedy uczestnicy badania z Polski i Ukrainy mieli wystarczające możliwości głębokiej indywidualnej wymiany z innymi, przypominali sobie pozytywne doświadczenia, zgodne spędzanie czasu oraz budowanie przyjaźni.

Rekomendacje

W zakresie zdrowia psychicznego i dobrostanu psychospołecznego

• Zwiększenie świadomości oraz dostępu dzieci – uchodźców z Ukrainy do wyspecjalizowanych bezpłatnych usług opieki nad zdrowiem psychicznym, np. poprzez rekrutację ukraińskich specjalistów zdrowia psychicznego. Wsparcie takie oferowane mogłoby być uchodźcom z Ukrainy, którzy pełnią rolę głównych opiekunów, przede wszystkim matek, i obejmować rozwijanie umiejętności w zakresie zarządzania stresem i budżetem.
• Opracowanie programów umiejętności rodzicielskich, podnoszące zdolności wychowawców, asystentów międzykulturowych i ochotników w celu skutecznego zaspokajania potrzeb w zakresie zdrowia psychicznego i wsparcia psychospołecznego matek/opiekunów oraz dzieci z Ukrainy.

W zakresie edukacji

• Udostępnienie większej liczby ukraińskich asystentów międzykulturowych w polskich szkołach oraz wzbogacenie treści szkoleń dla nauczycieli o moduły dotyczące spójności społecznej i kulturowej, wrażliwości na konflikty, praktyk antydyskryminacyjnych i dobrostanu.
• Priorytetowe traktowanie zajęć z języka polskiego, wsparcia w formie zajęć wyrównawczych oraz programów mentoringu rówieśniczego. Zaangażowanie dzieci w opracowywanie tych programów w celu wspierania wymiany wiedzy, umiejętności i wzajemnego poznawania kultury oraz zwiększenia integracji między uczniami.
• Dostarczanie informacji o możliwościach edukacyjnych dla dzieci z Ukrainy, w tym o ścieżkach dostępu do szkolnictwa wyższego w Polsce oraz rozpowszechnianie tych informacji za pośrednictwem kanałów najczęściej używanych i cieszących się zaufaniem dzieci.

W zakresie spójności i uczestnictwa

• Zapewnienie finansowania zajęć pozalekcyjnych, które umożliwią dzieciom z Ukrainy, zwłaszcza tym, których nauka szkolna odbywa się przez Internet, budowanie znaczących relacji z innymi osobami w Polsce. Inwestowanie w przestrzenie rekreacyjne, w których dzieci z Ukrainy mogą spędzać czas ze swoimi rówieśnikami, a także inwestowanie w możliwości spotykania się dzieci w kontekście półformalnym i nieformalnym, poprzez inicjatywy, które nie opierają się głównie na znajomości języka.
• Zapewnienie udziału dzieci w opracowywaniu, planowaniu, projektowaniu i wdrażaniu programów w celu zagwarantowania, że opinie dzieci będą uwzględniane przy podejmowaniu decyzji, które mają wpływ na ich życie.
• Utworzenie anonimowych i przyjaznych dzieciom mechanizmów przekazywania informacji zwrotnej w szkołach i miejscach przyjaznych dzieciom, aby miały one możliwość bezpiecznego zgłaszania i mówienia o kwestiach, które je niepokoją.
• Prowadzenie kampanii na rzecz stworzenia długoterminowej krajowej strategii integracji uchodźców w ramach polskiego społeczeństwa.

Retinoidy i witaminy w beauty-planie 3 kluczowe potrzeby skóry

Schyłek roku to czas podsumowań i ustalania beauty-planów. Jesień jest królową zmian. To właśnie teraz najuważniej obserwujemy stan skóry i…
CZYTAJ

Rola mikrobiomu i diety w utrzymaniu zdrowych jelit

Mikroorganizmy zamieszkują zarówno środowisko zewnętrzne, jak i wnętrze ludzkiego organizmu. Ich zespoły tworzą mikrobioty, które zasiedlają różne obszary ciała, jak…
CZYTAJ

Movember – kobiety cichymi bohaterkami walki o zdrowie mężczyzn

W listopadzie na ulicach królują wąsy, a w mediach i rozmowach coraz częściej pada jedno hasło – Movember. To międzynarodowa…
CZYTAJ

Jakość powietrza w Polsce uzależniona jest nie tylko od działalności człowieka

Jakość powietrza w Europie znacznie się poprawiła w ciągu ostatnich dziesięcioleci, ale zanieczyszczone powietrze nadal stanowi największe zagrożenie dla zdrowia…
CZYTAJ

Jak wybierać odpowiednie kosmetyki do pielęgnacji stref intymnych?

Zdrowie intymne zaczyna się od odpowiedniej pielęgnacji i świadomego wyboru kosmetyków. Choć często skupiamy się na codziennym oczyszczaniu, pielęgnacja delikatnych…
CZYTAJ

5 listopada 39 lat temu przeprowadzono pierwszy udany przeszczep serca – wspomnienia prof. A. Bochenka

To było 39 lat temu, 5 listopada - Serce zostało wycięte, a w klatce piersiowej pojawiła się ogromna, pusta przestrzeń,…
CZYTAJ

Co to jest innowacyjna rehabilitacja neurologiczna i dlaczego jest tak ważna?

Rehabilitacja neurologiczna odgrywa kluczową rolę w procesie próby powrotu do zdrowia i maksymalnego przywrócenia utraconych funkcji u pacjentów ze schorzeniami…
CZYTAJ

Wpływ urbanizacji na wrażliwość miast wobec zmian klimatu. 
Przykład województwa śląskiego

31 października obchodzony jest Światowy Dzień Miast. W tym roku wydarzenie odbywa się pod hasłem „Act Local to Go Global”,…
CZYTAJ

Jakie znaczenie ma wsparcie dietetyczne w terapii onkologicznej? Lekarz onkolog odpowiada

Według Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce ponad 1,31 miliona osób zmaga się z chorobą onkologiczną, a rocznie diagnozuje się ponad…
CZYTAJ

Intensywny trening i wymagania organizmu

Osoby prowadzące aktywny tryb życia często stają przed wyzwaniem związanym z utrzymaniem odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych w organizmie.…
CZYTAJ

Nie-zwykły ból głowy, czyli 5 mitów na temat migreny

Migrena to jedna z najbardziej powszechnych, a jednocześnie najmniej zrozumianych chorób neurologicznych. Wciąż powielane na jej temat mity utrudniają pacjentom…
CZYTAJ

Rowerzysta z zawałem serca w górach trafił do Polsko-Amerykańskich Klinik Serca w Bielsku-Białej. Jego stan jest stabilny.

24 października do Polsko-Amerykańskich Klinik Serca, American Heart of Poland w Bielsku-Białej trafił pacjent z podejrzeniem zawału serca. Mężczyzna został…
CZYTAJ





ZDROWIE

VIEW ALL

Movember – kobiety cichymi bohaterkami walki o zdrowie mężczyzn

W listopadzie na ulicach królują wąsy, a w mediach i rozmowach coraz…
CZYTAJ

Jak wybierać odpowiednie kosmetyki do pielęgnacji stref intymnych?

Zdrowie intymne zaczyna się od odpowiedniej pielęgnacji i świadomego wyboru kosmetyków. Choć…
CZYTAJ

5 listopada 39 lat temu przeprowadzono pierwszy udany przeszczep serca – wspomnienia prof. A. Bochenka

To było 39 lat temu, 5 listopada - Serce zostało wycięte, a…
CZYTAJ

Co to jest innowacyjna rehabilitacja neurologiczna i dlaczego jest tak ważna?

Rehabilitacja neurologiczna odgrywa kluczową rolę w procesie próby powrotu do zdrowia i…
CZYTAJ

Jakie znaczenie ma wsparcie dietetyczne w terapii onkologicznej? Lekarz onkolog odpowiada

Według Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce ponad 1,31 miliona osób zmaga się…
CZYTAJ