( WDP) Współczesna Dieta Paleolityczna – fakty i mity



Dieta Paleolityczna to jeden z najbardziej popularnych trendów żywieniowych w ostatnich latach, a w 2013 roku była najczęściej wpisywaną dietą w wyszukiwarkę internetową. Małgorzata Desmond, specjalistka medycyny żywienia Centrum Medycznego Gamma, omawia fakty i mity związane z współczesną dietą paleolityczną.

Ideą przewodnią diety jest spożywanie grup produktów, które jedli nasi przodkowie w epoce kamienia (paleolitu), od ok. 2,6 mln do 12 mln lat temu. Propagatorzy diety zakładają, że jest ona najzdrowsza dla ludzkiego organizmu, ponieważ jesteśmy do niej przystosowani genetycznie. Jednocześnie zdają sobie sprawę, że wiele gatunków spożywanych ówcześnie roślin wymarła lub jest obecnie niejadalna, a skład dzisiejszego mięsa jest kompletnie inny.

Warto również pamiętać, że przeciętna długość życia człowieka epoki paleolitu wynosiła tylko 25 lat, a jego styl życia i poziom aktywności fizycznej był zdecydowanie inny, niż współcześnie żyjących ludzi.

Dlatego mówiąc o diecie paleo, posługujemy się terminem Współczesna Dieta Paleolityczna (WDP).

Na czym polega WDP?

Zalecenia WDP opierają się na przypuszczeniu, że sposób żywienia naszych przodków (dieta myśliwych-zbieraczy), w skład którego wchodziły minimalnie przetworzone produkty, przede wszystkim prymitywne bulwy i owoce, orzechy i inne produkty roślinne przypominające dzisiejsze warzywa (65-70%) oraz złowiona dziczyzna (30-35%) to optymalny sposób odżywiania współczesnego człowieka.

W jej skład wchodzą: mięso zwierząt karmionych trawą, ryby, owoce morza, owoce i warzywa, jaja, orzechy, pestki, oleje takie jak oliwa z oliwek, olej z orzecha włoskiego, olej kokosowy czy z awokado. Z diety natomiast eliminowane są: ziarna zbóż, rośliny strączkowe (w tym orzechy ziemne), nabiał, cukier, zwykłe ziemniaki, produkty wysokoprzetworzone, sól (lub spożywana jest tylko w ograniczonych ilościach), oleje roślinne inne niż wyżej wymienione, a także – według ojca diety paleo, prof. Lorena Cordaina – tłuszcze zwierzęce w dużych ilościach (z czym nie do końca zgadzają się inni propagatorzy tej diety).

Zalety i potencjalne zagrożenia wynikające z WDP

Mimo, że moda na tę dietę pojawiła się stosunkowo niedawno, pierwsze badania dotyczące diety myśliwych-zbieraczy, sięgają już 1984 r. W świetle dostępnych badań, przeprowadzonych w ostatnich latach m.in. przez badaczy z Uniwersytetu Melbourne, z Uniwersytetu Lund, z Karolinska Institutet, z Uniwersytetu California San Francisco School of Medicine i innych ośrodków badawczych z USA, dieta powoduje spadek masy ciała, stabilizację poziomu cukru we krwi, a w niektórych badaniach uzyskiwano nawet remisję cukrzycy typu 2. WDP okazała się również bardziej sycąca, niż – często do niej porównywana – dieta śródziemnomorska.

Redukcję poziomu cholesterolu odnotowano w niektórych badaniach, choć w innych lipidogram wzrastał. Jak widać wpływ WDP na stężenia cholesterolu może być różny, co najprawdopodobniej zależy od interpretacji zaleceń żywieniowych, które różnią się miedzy różnymi propagatorami WDP.



Niestety w świetle dzisiejszej wiedzy naukowej, istnieje kilka potencjalnych zagrożeń i niewyjaśnionych aspektów stosowania niektórych wersji WDP. Przede wszystkim nie istnieją długoterminowe badania, które by oceniały efekty zdrowotne tej diety na zdrowie obecnie żyjących ludzi. W odróżnieniu np. od badań nad dietą wegetariańską czy śródziemnomorską, gdzie dysponujemy danymi z ponad dwudziesto czy trzydziestoletnich obserwacji, w przypadku WDP żadna z nich nie przekracza kilkunastu miesięcy.

Przeciętny współczesny człowiek o zdecydowanie niższej aktywności fizycznej oraz zapotrzebowaniu energetycznym stosując WDP nie jest w stanie zrealizować zapotrzebowania na wapń, którego bardzo skoncentrowanym źródłem jest nieobecny w tej diecie nabiał. Długotrwałe stosowanie WDP może więc negatywnie odbić się na zdrowiu kości. W Paleolicie ze względu na wyższą aktywność fizyczną (która sama w sobie jest jednym z podstawowych warunków utrzymania wysokiej gęstości mineralnej kości), ludzie jedli zdecydowanie więcej i automatycznie przez to więcej wszystkich mikroelementów, w tym wapnia.

Ponadto, dane na temat oddziaływania różnych grup produktów na zdrowie człowieka, którymi dysponujemy dziś, jak również badania na najbardziej długowiecznych i najzdrowszych populacjach (np. na Okinawczykach), nie potwierdzają zasadności układania ogólnej diety dla wszystkich ludzi według zasad przystosowania ewolucyjnego (przykładowo badania na ludziach żyjących współcześnie wykazują, że spożywanie produktów pełnoziarnistych jest związane z wieloma korzysciami zdrowotnymi).

Co ważne, w niektórych wersjach WDP zaleca spożywanie dużej i dowolnej ilości produktów zwierzęcych, w tym znaczne ilości nasyconych kwasów tłuszczowych i czerwonego mięsa. Wielu popularyzatorów diety paleo, m.in. blogerzy, ignoruje wyniki i metodologię współczesnych, wieloletnich i systematycznych badań sugerujących – związane z wysoką podażą czerwonego mięsa – ryzyko nowotworów. Pamiętajmy, że ludzie w paleolicie najczęściej nie dożywali wieku, w którym tego typu nowotwory się pojawiają.

Specjalna odmiana WDP, czyli The Autoimmune Protocol (AIP), wyklucza dodatkowo z diety orzechy, pestki, jaja i warzywa psiankowate. Dieta ta może przynieść nadzieję osobom cierpiącym na choroby autoimmunologiczne z racji na eliminację tych produktów, które mogą – poprzez różne mechanizmy – wywoływać immunoreaktywność (stany zapalne). W świetle badań dr Terry Wahls za University of Iowa Carver College of Medicine, która zajmuje się zastosowaniem tej wersji diety u osób z wtórnie postępującą odmianą stwardnienia rozsianego, wyniki sugerują znaczną poprawę parametrów zmęczenia oraz jakości chodu u chorych, u których poprawy nie spodziewa się na tym etapie choroby.

Co ważne, dietę WDP można bardzo upodobnić do diety śródziemnomorskiej (zastępując ziarna zbóż dozwolonymi na WDP bulwami i nie spożywając produktów wysokoprzetworzonych oraz roślin strączkowych), minimalizując czerwone mięso, spożywając produkty fortyfikowane w wapń (fortyfikowane mleko migdałowe czy kokosowe). WDP w takiej wersji daje wszelkie powody, aby była uważana za bezpieczną i bardzo korzystną dla zdrowia według współczesnej wiedzy.

Małgorzata Desmond – Specjalista z wieloletnim doświadczeniem, autorka publikacji w zakresie medycyny żywienia, ekspert w programach telewizyjnych oraz radiowych. Współtwórca Fundacji Wiemy Co Jemy oraz Centrum Medycyny Żywienia. Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (kierunek Dietetyka), a także University of West London (kierunek Medycyna Żywienia). Jest doktorantką w Departamencie Żywienia, Institute of Child Health, University College London; prowadzi badania kliniczne z zakresu wpływu diety w dzieciństwie na przyszłe ryzyko chorób krążenia.

Przeszła też Kurs Epidemiologii Żywienia w Imperial College London oraz Kurs Zdrowia Publicznego w Harvard School of Public Health. Ukończyła również Szkołę Główną Handlową w Warszawie. Wcześniej pracowała m.in. w Carolina Medical Center jako dietetyk i specjalista medycyny żywienia, była też współtwórcą Centrum Medycyny Żywienia; jako dietetyk i badacz w Instytucie „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Klinice Pediatrii, a także za granicą (Anglia, Irlandia) jako Dyrektor Edukacji Żywieniowej i Badań oraz wykładowca. Autorka wielu publikacji m.in. na temat niefarmakologicznych perspektyw leczenia cukrzycy, diet wegetariańskich, także ich wpływu na stan zdrowia i rozwój dzieci.

 

O Centrum Medycznym Gamma

Warszawskie CM Gamma to jeden z najnowocześniejszych prywatnych szpitali specjalizujących się w ortopedii w Polsce. Istnieje od 2013 roku. Założycielem ośrodka jest dr n. med. Grzegorz Adamczyk – specjalista w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej narządu ruchu, 4-krotny stypendysta rządu francuskiego w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej narządu ruchu, operator i konsultant wiodących klinik w Polsce i za granicą, członek Komisji Medycznej Europejskiej Federacji Siatkówki oraz jeden z lekarzy Polskiej Kadry Siatkarzy. Ideą, która przyświecała stworzeniu tego miejsca było otoczenie każdego pacjenta holistyczną opieką medyczną, ponieważ całościowe spojrzenie na człowieka i jego dobrostan to wymóg i wyzwanie medycyny XXI wieku. CM Gamma oferuje pełną obsługę medyczną, prowadzi pacjenta od konsultacji, przez diagnozę, hospitalizację, operację, aż po rehabilitację – czyli przez cały zamknięty cykl leczenia. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnej aparatury diagnostycznej oraz zaangażowaniu najlepszych specjalistów z wielu dziedzin medycyny (ortopedia, kardiologia, medycyna żywienia, reumatologia, rehabilitacja oraz radiologia) CM Gamma oferuje kompleksową opiekę medyczną na najwyższym światowym poziomie. W maju 2014 roku Centrum Medyczne Gamma uzyskało Certyfikat Systemu Zarządzania Jakością zgodnie z wymogami normy ISO 9001:2008.

Po raz pierwszy widziałem otwartą klatkę piersiową pacjenta bez serca – prof. Andrzej Bochenek wspomina 40. rocznicę pierwszego udanego przeszczepu serca w Polsce

– Pomyślałem wtedy: co to za fantasta? – mówił prof. Andrzej Bochenek, wspominając listopadową noc sprzed czterech dekad. – Marian…
CZYTAJ

Metale ciężkie i pestycydy w warzywach i owocach z działek miejskich – wyniki badań komentuje ekspertka IOŚ-PIB

Marchew z działki, sałata z miejskiego ogródka czy truskawki z własnej uprawy – to symbole zdrowej, lokalnej żywności. Jednak najnowsze…
CZYTAJ

Jesienna dynia w nowym świetle – jak Halloween wpływa na marnowanie żywności

Moda na Halloween i rzeźbione dynie w ostatnich latach przekształciła się w szerszy trend – dekorowanie wnętrz oraz wejść do…
CZYTAJ

Świetlista i opalona skóra jak po wakacjach: wszystko co powinnaś wiedzieć o opalaniu natryskowym

Letnia opalenizna od zawsze kojarzy się ze zdrowiem, energią i atrakcyjnym wyglądem. Jednak niestety promienie UV niosą ze sobą ryzyko…
CZYTAJ

Plan B na kryzys: Joga i ćwiczenia w domu jako ratunek, gdy pogoda totalnie zniechęca

W sezonie jesienno-zimowym pogoda potrafi być największym wrogiem twojej regularności treningowej. Deszcz ze śniegiem, mróz i wieczna ciemność skutecznie zniechęcają…
CZYTAJ

Od profilaktyki po rehabilitację – 29 października obchodzimy Światowy Dzień Udaru Mózgu. Nie lekceważ pierwszych objawów

Z okazji Światowego Dnia Udaru Mózgu przypominamy, jak poważnym wyzwaniem zdrowotnym pozostaje ta choroba. Udar mózgu to jedna z najczęstszych…
CZYTAJ

Suszarko-lokówka Sencor SHS 9100RS – profesjonalna i bezpieczna stylizacja włosów dzięki technologii Coandy

Nowoczesna stylizacja włosów przestała być zarezerwowana wyłącznie dla salonów fryzjerskich. Dzięki suszarko-lokówce Sencor SHS 9100RS każda użytkowniczka może stworzyć zachwycającą…
CZYTAJ

Ekspertka ostrzega: choroby dziąseł rozwijają się po cichu. Jak je zatrzymać?

Krwawią przy szczotkowaniu, bolą przy dotyku, a oddech traci świeżość - to nie tylko drobne niedogodności, ale sygnały, że dziąsła…
CZYTAJ

Zmiana czasu a ADHD – jak przesunięcie zegara wpływa na sen, nastrój i koncentrację? 

Zmiana czasu, choć z pozoru niewielka, może w istotny sposób zaburzyć funkcjonowanie osób z ADHD. – Już przesunięcie zegara o…
CZYTAJ

Dzień Makaronu – czemu po makaronie chce nam się spać i co z tym zrobić? Radzi dietetyczka

25 października obchodzimy Światowy Dzień Makaronu – ulubionego dania wielu osób na całym świecie. Jednak wielu z nas po jego…
CZYTAJ

Europejska Federacja Periodontologii ujednoliciła standardy leczenia w Europie

Paradontoza to choroba, która dotyka coraz większej liczby osób. W Europie problemy z przyzębiem ma ponad 60% populacji[1], a w Polsce…
CZYTAJ

Aeroprostownica Sencor Artemiss SHI 9100RS – rewolucja w prostowaniu suchych i mokrych włosów

Aeroprostownica Sencor Artemiss SHI 9100RS to urządzenie, które redefiniuje codzienną stylizację włosów. Innowacyjna technologia prostowania za pomocą powietrza zapobiega nadmiernej ekspozycji…
CZYTAJ





ZDROWIE

VIEW ALL

Po raz pierwszy widziałem otwartą klatkę piersiową pacjenta bez serca – prof. Andrzej Bochenek wspomina 40. rocznicę pierwszego udanego przeszczepu serca w Polsce

– Pomyślałem wtedy: co to za fantasta? – mówił prof. Andrzej Bochenek,…
CZYTAJ

Plan B na kryzys: Joga i ćwiczenia w domu jako ratunek, gdy pogoda totalnie zniechęca

W sezonie jesienno-zimowym pogoda potrafi być największym wrogiem twojej regularności treningowej. Deszcz…
CZYTAJ

Od profilaktyki po rehabilitację – 29 października obchodzimy Światowy Dzień Udaru Mózgu. Nie lekceważ pierwszych objawów

Z okazji Światowego Dnia Udaru Mózgu przypominamy, jak poważnym wyzwaniem zdrowotnym pozostaje…
CZYTAJ

Zmiana czasu a ADHD – jak przesunięcie zegara wpływa na sen, nastrój i koncentrację? 

Zmiana czasu, choć z pozoru niewielka, może w istotny sposób zaburzyć funkcjonowanie…
CZYTAJ

Pokolenie Z a kryzys zdrowia psychicznego: dlaczego młodzi Polacy odczuwają największy niepokój?

Coraz częściej w mediach oraz przestrzeni publicznej słowo dobrostan odmieniane jest przez…
CZYTAJ