Olej palmowy. O co ten raban?



1 lutego obchodzimy dzień bez oleju palmowego. Według raportu Frost & amp; Sullivan[1] w Polsce na jednego mieszkańca przypada aż 9,8 kilograma tego tłuszczu rocznie. Jest to najczęściej wykorzystywany olej roślinny na świecie, wg szacunków FAO[2] wynika, że do roku 2050 popyt na ten surowiec potroi się. Mimo tego, nie cieszy się on jednak dobrą opinią – w całej Unii Europejskiej obowiązują ograniczenia dotyczące jego wykorzystania. Z czego wynika jego zła reputacja?

Dzięki swojej niskiej cenie olej palmowy jest składnikiem wielu produktów spożywczych, takich jak margaryny, słodycze, czekolada, lody i inne wyroby cukiernicze. Im produkt jest tańszy i bardziej przetworzony, tym większe jest prawdopodobieństwo, że w jego składzie będzie on obecny.

Cena oleju palmowego wynika w dużej mierze z jego wydajności. Z 1 hektara upraw olejowca gwinejskiego można uzyskać aż 4,14 ton oleju rocznie, podczas gdy z tego samego areału słonecznika lub rzepaku uzyskamy w ciągu roku jedynie 0,53 i 0,69 tony[3]. I o ile ten surowiec w swojej pierwotnej formie zawiera witaminy, składniki odżywcze i ma pozytywny wpływ na zdrowie, to my najczęściej konsumujemy go w postaci przetworzonej i utwardzonej, a to już nie jest korzystne dla naszego organizmu.

Według raportu EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności), olej palmowy może być znacznie bardziej rakotwórczy niż jakikolwiek inny olej dostępny na rynku. Jednak wysoka zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych i rakotwórcze działanie to nie koniec właściwości ubocznych tego produktu.

Kontrowersje wokół pozyskiwania oleju palmowego

Nieustannie rosnące globalne zapotrzebowanie rynku spożywczego na olej palmowy przyczynia się do zanikania w zastraszającym tempie lasów deszczowych. To właśnie na terenach pokrytych dżunglą, występują najlepsze warunki do wzrostu olejowców. W niektórych częściach świata, przede wszystkim w Indonezji, która jest największym producentem oleju palmowego, w niekontrolowany sposób wycinane i wypalane są ogromne obszary tych dziewiczych obszarów pod plantacje. Obecnie obsadzone palmami olejowymi[4] jest już 14 milionów hektarów tamtejszych ziem, co odpowiada ponad 1/3 powierzchni Polski.

Wylesianie wpływa negatywnie nie tylko na zmniejszenie różnorodności biologicznej samego lasu tropikalnego, ale także przyczynia się do powodzi, tworzenia osuwisk oraz wymierania wielu gatunków zwierząt, takich jak słonie, nosorożce, tygrysy czy orangutany. Młode tych ostatnich potrzebują około 10 lat do usamodzielnienia się. Duża ilość informacji potrzebnych do przyswojenia, a co za tym idzie, długi proces uczenia sprawiają, że orangutany są wyjątkowo wrażliwe na dynamiczne zmiany zachodzące w ich środowisku naturalnym i tym samym stały się symbolem wycinania lasów na Sumatrze – komentuje dr inż. Krystian Szczepański, Dyrektor Instytutu Ochrony Środowiska-Państwowego Instytutu Badawczego, realizującego projekt Klimada 2.0.

Szacuje się, że w wyniku działalności człowieka w zaledwie 16 lat (1999-2015) wyginęła niemal połowa populacji orangutanów[5]. Skala zniszczeń wynikających z wypalania lasów deszczowych jest dobrze widziana z satelity NASA[6]. Jednak na problem ten nie można patrzeć „z góry” w zero-jedynkowy sposób, ponieważ jest on dużo bardziej złożony.

Olej palmowy źródłem globalnego sporu

Plantacje olejowca to miejsca pracy dla lokalnej społeczności oraz ważny element gospodarki krajów rozwijających się, nad którymi zawisły teraz czarne chmury. Dlaczego? Przyjęty przez Komisję Europejską w marcu tego roku plan wycofywania się z biopaliw może mocno uderzyć w kraje dostarczające do Europy biopaliwa wyprodukowane z biokomponentów, w tym oleju palmowego. Czy jest to dobre posunięcie?






W ślad za Międzynarodową Unią Ochrony Przyrody, uważam, że zakazanie sprowadzania produktów na bazie oleju palmowego niesie za sobą ryzyko. Nie tylko nie powstrzymamy wylesiania indonezyjskiej dżungli, ale wręcz będziemy pozyskiwać jeszcze większe obszary, tylko pod innymi szerokościami geograficznymi pod uprawę rzepaku, soi i słonecznika. Ogólnoświatowa dyskusja na temat oleju palmowego powinna skupić się nie na jego demonizacji, lecz na bardziej zrównoważonych metodach uprawy palmy olejowej, bieżącej kontroli plantacji oraz certyfikacji pozyskanego surowca. Zdaję sobie sprawę, że wpłynie to na cenę samego oleju. Jest to jednak czynnik, który może skłonić wielkie korporacje do zmiany procesów produkcji bądź doskonalenie obecnych mechanizmów –
komentuje dr inż. Krystian Szczepański, Dyrektor IOŚ-PIB, realizującego projekt Klimada 2.0.

Niestety, certyfikowany olej palmowy, dający gwarancję jego pochodzenia, stanowi zaledwie 19% całkowitej światowej produkcji[7]. Co gorsze, firmy z premedytacją wykorzystują „zielony” surowiec głównie w produktach kierowanych na rynek europejski, gdzie konsumenci bardziej zwracają uwagę na skład produktów. Do Indii i Chin, gdzie popyt oleju palmowego jest największy na świecie, a cena napędza popyt konsumentów, niestety wykorzystywany jest już niecertyfikowany, tańszy surowiec[8].

Co Ty możesz z tym zrobić?

Trudno oczekiwać, że w obliczu zwiększającej się populacji na Ziemi (a co za tym idzie zapotrzebowania na żywność), plantacje palmy oleistej znikną z powierzchni naszej planety. To, co możemy zrobić jako społeczeństwo, to czytać etykiety i swoimi decyzjami zakupowymi wywierać wpływ na producentów. Bardziej zrównoważona produkcja i świadoma konsumpcja to nie tylko szansa dla przyszłych pokoleń, ale także dla nas samych.

Zobacz także: Niezrównoważona produkcja oleju palmowego doprowadza do utraty olbrzymich powierzchni lasów

____

[1] Wpływ konsumpcji oleju palmowego w Polsce na globalne środowisko naturalne i analiza możliwości jego zastąpienia przez inne oleje roślinne, raport Frost & Sullivan dla Fundacji WWF Polska, 2019

[2] Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa

[3] przemyslspozywczy.eu/wp/wp-content/uploads/2011/06/OLEJ.pdf

[4] reuters.com/article/us-indonesia-ispo/indonesia-certifies-a-record-amount-of-palm-plantations-as-sustainable-idUSKCN1R80GJ

[5] www.sciencealert.com/the-world-s-orangutan-population-halved-in-last-16-years

[6] earthobservatory.nasa.gov/images/145614/smoke-blankets-borneo

[7] Impact Report 2018, Roundtable on Sustainable Palm Oil, rspo.org/key-documents/impact-reports 20/12/18

[8] www.reuters.com/article/us-palmoil-sustainability/palm-oil-body-to-wield-stick-to-get-consumer-goods-giants-to-go-green-idUSKBN1WV0RT

Startuje 14.edycji kampanii Dotykam=Wygrywam ze znanymi ambasadorkami

ReCYCling, BIUSTOpogadanka, BIUSTOapka, BIUSTObus – te fantastyczne zwroty stworzyła kobieta z miłości do kobiet. 1 dnia października, miesiąca świadomości raka…
CZYTAJ

Zdrowie Polaków w czterech perspektywach Chirurg onkolog, dietetyk kliniczny, psychoonkolog i fizjoterapeuta prognozują zmiany w opiece nad pacjentami w ciągu najbliższych 10 lat

Możliwe, że za dziesięć lat częściej będziemy spotykać się w szpitalnych poczekalniach niż w centrach handlowych. Polskie społeczeństwo starzeje się,…
CZYTAJ

Chrapanie i bezdech senny. Kiedy warto zgłosić się do specjalisty?

Głośne chrapanie, poranne zmęczenie, kłopoty z koncentracją – to mogą być objawy obturacyjnego bezdechu sennego (OBS). Choć często te sygnały…
CZYTAJ

Ponad 70 stanowisk z poradami, badaniami – Centralny Klub Pacjenta na Stadionie Śląskim 16 października – bezpłatny dzień zdrowia i wiedzy dla każdego

Fundacja „Z sercem do Pacjenta” zaprasza mieszkańców Śląska – i nie tylko – na wydarzenie, które łączy w sobie troskę…
CZYTAJ

Nowotwory ginekologiczne wciąż wykrywane za późno. Niektóre można całkowicie wyeliminować

W Polsce co roku tysiące kobiet słyszy diagnozę nowotworu złośliwego narządu rodnego, często zbyt późno, by leczenie było w pełni…
CZYTAJ

Sezon grzewczy wysusza nam oczy. Jak im pomóc jesienią?

Suche powietrze, które pojawia się w domach wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego, podrażnia nie tylko skórę, gardło i nos, ale…
CZYTAJ

Krótkowzroczność u dzieci. Czy można skutecznie spowolnić jej rozwój?

Krótkowzroczność to dziś jedna z najczęściej diagnozowanych wad wzroku u dzieci i młodzieży. Jej główną przyczyną jest nadmierne wydłużanie się…
CZYTAJ

Anti-aging w jesiennym rytmie Składniki aktywne dla skutecznego odmłodzenia

Jesień to czas, kiedy na podium kosmetycznych priorytetów zdecydowanie topowe miejsce zajmuje anti-aging. To właśnie teraz wyraźnie zauważamy utratę elastyczności…
CZYTAJ

Co roku setki zatruć grzybami – lekarz rodzinny o objawach, leczeniu i profilaktyce

Co roku w Polsce odnotowuje się kilkaset zatruć grzybami, z czego kilkadziesiąt kończy się leczeniem na oddziałach intensywnej terapii. Chociaż…
CZYTAJ

Czym jest piżmo? Historia i fenomen perfum piżmowych

Piżmo od wieków wzbudza ciekawość i fascynację – zarówno wśród perfumiarzy, jak i miłośników wyjątkowych kompozycji zapachowych. To jedna z…
CZYTAJ

Światowy Dzień Walki z Chorobą Alzheimera – jak rozpoznać wczesne objawy i zmniejszyć ryzyko choroby

21 września obchodzimy Światowy Dzień Walki z Chorobą Alzheimera, który ma przypominać, że problem ten dotyka milionów ludzi na całym…
CZYTAJ

Woda pod lupą nauki: monitoring rzek i jezior stanowi diagnozę środowiska

18 września obchodzony jest Światowy Dzień Monitoringu Wody – jest to okazja, by zwrócić uwagę na znaczenie systematycznej oceny stanu…
CZYTAJ





ZDROWIE

VIEW ALL

Startuje 14.edycji kampanii Dotykam=Wygrywam ze znanymi ambasadorkami

ReCYCling, BIUSTOpogadanka, BIUSTOapka, BIUSTObus – te fantastyczne zwroty stworzyła kobieta z miłości…
CZYTAJ

Zdrowie Polaków w czterech perspektywach Chirurg onkolog, dietetyk kliniczny, psychoonkolog i fizjoterapeuta prognozują zmiany w opiece nad pacjentami w ciągu najbliższych 10 lat

Możliwe, że za dziesięć lat częściej będziemy spotykać się w szpitalnych poczekalniach…
CZYTAJ

Chrapanie i bezdech senny. Kiedy warto zgłosić się do specjalisty?

Głośne chrapanie, poranne zmęczenie, kłopoty z koncentracją – to mogą być objawy…
CZYTAJ

Ponad 70 stanowisk z poradami, badaniami – Centralny Klub Pacjenta na Stadionie Śląskim 16 października – bezpłatny dzień zdrowia i wiedzy dla każdego

Fundacja „Z sercem do Pacjenta” zaprasza mieszkańców Śląska – i nie tylko…
CZYTAJ

Nowotwory ginekologiczne wciąż wykrywane za późno. Niektóre można całkowicie wyeliminować

W Polsce co roku tysiące kobiet słyszy diagnozę nowotworu złośliwego narządu rodnego,…
CZYTAJ