Większość kobiet spodziewających się dziecka, oczekując na narodziny maleństwa, stara się jak najlepiej przygotować do roli mamy. W tym celu sięga często po poradniki parentingowe, poszukuje interesujących informacji na forach internetowych lub podpytuje znajomych o to, jak najlepiej opiekować się nowym członkiem rodziny. Ile razy w czasie ciąży kobieta powinna udać się do ginekologa? Które badania są niezbędne do kontroli prawidłowego rozwoju dziecka oraz jak powinna wyglądać dieta przyszłej mamy? Na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące przebiegu ciąży odpowiada ekspert – dr n. med. Zbigniew Morawski, ginekolog z Centrum Medycznego Damiana.

1. Jak często powinnam zasięgać konsultacji ginekologa?

W ciągu pierwszych dwóch trymestrów ciąży (1-27 tydzień) lekarz ginekolog najczęściej rekomenduje comiesięczne wizyty kontrolne. Następnie ich częstotliwość może zwiększyć się do dwóch wizyt w miesiącu, a po upływie ósmego miesiąca dobrze, aby przyszła mama pojawiała się w gabinecie ginekologa raz na tydzień.

Nawet, jeżeli czuje się doskonale, nie powinna rezygnować z ustalonych wcześniej (regularnych) wizyt u lekarza. Dają one pewność, że ciąża rozwija się prawidłowo, a zdrowiu matki i dziecka nic nie zagraża. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek niepokojących objawów (np. nagłego i intensywnego bólu brzucha, krwawienia z dróg rodnych) kobieta powinna natychmiast udać się do ginekologa, aby zdiagnozować ich źródło i w razie potrzeby błyskawicznie wdrożyć pomoc medyczną.

2. Jakie badania powinnam wykonać podczas ciąży?

Zakres wymaganych badań, którym powinna być poddana każda kobieta w ciąży jest ściśle określony w przepisach Ministerstwa Zdrowia. W pierwszym trymestrze specjalista wykona przede wszystkim: morfologię krwi (wraz z określeniem grupy krwi – w kontekście ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego), test na nosicielstwo kiły (WR), badanie ogólne moczu, cytologię oraz kontrolę ciśnienia tętniczego krwi.

W drugim trymestrze regularnie powinny być powtarzane badania ogólne moczu, morfologia i kontrola ciśnienia krwi. Dodatkowo, ok. 25. tygodnia ciąży, specjalista zleci wykonanie testu obciążenia glukozą (tzw. krzywa cukrowa), w celu wykluczenia tzw. cukrzycy ciężarnych. W trzecim trymestrze istotna jest również diagnostyka w kierunku wykrycia paciorkowców typu B. Do badań prenatalnych zaliczają się także przeprowadzane regularnie: USG i KTG oraz test PAPP-A (pozwalający określić ryzyko wystąpienia m.in. zespołu Downa).

3. Jestem w ciąży – czy mój organizm może się „buntować”?

„Bunt” organizmu kobiety ciężarnej może objawiać się m.in. zmianami nastroju, częstszym oddawaniem moczu czy zwiększeniem apetytu. Wśród „objawów” ciąży pojawiają się ponadto: poczucie chronicznego zmęczenia, bóle piersi, podwyższona temperatura ciała, zawroty głowy, omdlenia i poranne mdłości. Ich występowanie nie jest regułą – u niektórych kobiet można zaobserwować ich nasilenie, a u niektórych ciężarnych nie występują one w ogóle.

4. Czy w czasie ciąży mogę odżywiać się bez zmian, czy jednak powinnam zmienić dietę?

Podstawowym elementem jest całkowite i bezwzględne zrezygnowanie ze spożywania alkoholu. Nawet najmniejsza dawka może doprowadzić do groźnych powikłań – uszkodzenia mózgu, serca czy wątroby dziecka, deformacji twarzy, opóźnionego przyrostu wagi, przedwczesnego porodu czy poronienia.

Regularne spożywanie alkoholu w ciąży może doprowadzić do wystąpienia tzw. alkoholowego zespołu płodowego. Warto podkreślić, że zabronione jest również palenie papierosów, które zwiększa ryzyko wystąpienia wad rozwojowych i może doprowadzić do poronienia.
Zarówno w czasie ciąży, jak i do czasu zakończenia karmienia piersią kobieta powinna zmodyfikować swoją dietę. Istnieją takie grupy produktów, które mogą być szkodliwe dla dziecka, dlatego należy je wyeliminować.

Należą do nich przede wszystkim: surowe mięso (ciężarna powinna spożywać gotowane potrawy), ryby i nabiał, nadmiar cukru, wątróbki zwierzęce, kawa (zawarta w niej kofeina), orzechy ziemne (mogące doprowadzić do reakcji alergicznych). W razie pojawienia się wątpliwości, czy przyszła mama może spożywać dany produkt, należy zasięgnąć opinii lekarza specjalisty.

5. Jakie leki mogę przyjmować w czasie ciąży, a z których powinnam zrezygnować?

Już podczas pierwszej wizyty u ginekologa, przyszła mama powinna poinformować o wszystkich środkach, które regularnie przyjmuje – zarówno o lekach, jak i suplementach diety. Niektóre z nich mogą być bardzo szkodliwe dla dziecka, dlatego kobieta nie powinna ich stosować zarówno w czasie ciąży, jak i po porodzie (do momentu zakończenia karmienia piersią). Do środków zakazanych należą m.in. środki przeciwbólowe zawierające ibuprofen, naproksen, kodeinę czy aspirynę, środki przeciwtrądzikowe z witaminą A, doustne leki na cukrzycę oraz niektóre antybiotyki.

Podczas ciąży kobieta powinna dostarczać organizmowi odpowiednią dawkę mikroelementów i witamin dla siebie oraz swojego dziecka. Dlatego też zapotrzebowanie na nie zdecydowanie zwiększa się w tym okresie. Poziom mikroelementów i witamin można wyrównywać dietą lub odpowiednią suplementacją. Odpowiednią, czyli skonsultowaną z lekarzem specjalistą podczas wizyty. Najpotrzebniejszymi mikroelementami dla kobiet w ciąży są: kwas foliowy, żelazo, cynk, wapń i witamina D.

6. Czy powinnam zapisać się do szkoły rodzenia?

Zapisanie się do szkoły rodzenia może być istotne zwłaszcza w pierwszej ciąży. Szkoły rodzenia nie tylko przekazują teoretyczną wiedzę na temat porodu, sposobu pielęgnacji niemowląt, pokonywania obaw przed porodem, ale pozwalają również „przećwiczyć” m.in. karmienie, przewijanie czy kąpanie noworodków.

W zajęciach zazwyczaj uczestniczą również mężczyźni, którzy mogą tym samym przygotować się do nowej, życiowej roli. Spotkania z innymi kobietami, które również spodziewają się dziecka, pozwolą na wymianę doświadczeń, oczekiwań, zdobycie wiedzy, a także nawiązanie nowych kontaktów.

7. Czy sposób prowadzenia ciąży kobiety z wadą wzroku, różni się od innych przypadków?

Przede wszystkim wada wzroku obliguje ciężarne kobiety do częstszych kontroli u okulisty (zwłaszcza na kilka tygodni przed porodem, aby ustalić sposób rozwiązania ciąży). Niektóre wady wzroku (np. jaskra) wymagają zmiany leczenia, ponieważ większość leków nie może być stosowana przez ciężarne kobiety.

Powszechnie panuje opinia, że wszystkie ciężarne kobiety z wadą wzroku, zostają poddane cesarskiemu cięciu podczas porodu. To nieprawda! Wskazaniem do tego zabiegu jest wada wzroku przekraczająca 6 dioptrii, przy czym istotniejszy niż sama wada jest stan siatkówki oczu. Jeżeli jest ona uszkodzona lub słaba, lekarz zaopiniuje przeprowadzenie cesarskiego cięcia, ze względu na duże ryzyko rozwarstwienia siatkówki (z powodu wysiłku, który jest podejmowany przez kobietę podczas naturalnego porodu).

8. Czym jest karta ciąży?

Karta ciąży to bardzo ważny dokument wydawany przez ginekologa, który potwierdza, że kobieta spodziewa się dziecka. Znajdują się w niej wszystkie informacje dotyczące matki i rozwijającego się dziecka – grupy krwi (ważne zwłaszcza w przypadku wystąpienia konfliktu serologicznego), data ostatniej miesiączki, przewidywany termin porodu, informacje nt. przebytych ciąż i porodów, wyniki badań USG, krwi i moczu oraz na obecność przeciwciał w kierunku różyczki, toksoplazmozy i cytomegalii.

Niezwykle istotna jest regularność wpisów – dzięki temu w razie nagłej potrzeby, inny specjalista będzie posiadał komplet danych o ciężarnej kobiecie i jej dziecku. Przyszła mama powinna zawsze posiadać przy sobie kartę zdrowia.

Dr n. med. Zbigniew Morawski, ginekolog (Centrum Medyczne Damiana)