Październik to miesiąc szczególnie poświęcony profilaktyce raka piersi. W całym kraju odbywają się bezpłatne badania, akcje promocyjne i informacyjne, które mają zachęcić kobiety do wizyty u specjalisty oraz samobadania piersi, które stanowi podstawową formę profilaktyki nowotworów. W jaki sposób przeprowadzić samodzielną kontrolę piersi, kiedy powinnyśmy poddać się profesjonalnym badaniom oraz kto znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia choroby – odpowiada dr n. med. Małgorzata Fogiel, ginekolog w Centrum Medycznym Damiana.

Czy jestem w grupie podwyższonego ryzyka?

Chociaż współczesna medycyna wciąż nie potrafi wskazać bezpośrednich przyczyn powstawania nowotworów piersi, istnieją czynniki, które przyczyniają się do szybszego rozwoju choroby lub zwiększają ryzyko jej wystąpienia. Należą do nich m.in.:

Wiek – wśród kobiet, które nie przekroczyły 40. roku życia, stosunkowo rzadko diagnozuje się nowotwór piersi (8 na 10 przypadków dotyczy kobiet, które przekroczyły 50. rok życia).

Późna pierwsza ciąża lub brak potomstwa – w grupie kobiet, które nie urodziły dziecka lub uczyniły to dopiero po 30. roku życia, istnieje dwukrotnie większe ryzyko wystąpienia raka piersi niż wśród kobiet, które urodziły dziecko przed 30. rokiem życia. Podwyższone ryzyko wystąpienia raka piersi występuje również u kobiet, które nigdy nie urodziły dziecka.

Otyłość i nieodpowiednia dieta – zbyt duża ilość tkanki tłuszczowej może doprowadzić do zaburzeń gospodarki hormonalnej w organizmie kobiety, przyczyniając się do rozwoju nowotworu raka piersi. Dlatego warto zrezygnować z nadmiaru spożywanego tłuszczu, a do diety wprowadzić produkty mleczne oraz zawierające witaminę D i wapń. Ponadto ryzyko zwiększa częste spożywania alkoholu i palenie papierosów.

Wpływ hormonów – zwiększone ryzyko pojawienia się nowotworu występuje po wieloletnim przyjmowaniu przez kobietę środków antykoncepcyjnych szczególnie przed pierwszą ciążą.

Czynniki genetyczne – większe ryzyko zachorowania na raka piersi występuje zwłaszcza u kobiet, które posiadają w najbliższej rodzinie przypadki osób, które zmagały się z tym lub innym nowotworem. W świetle najnowszych badań naukowych wśród bardzo istotnych czynników genetycznych należy wymienić stwierdzone występowanie u kobiety mutacji genów BRCA1 i BRCA2 co zwiększa ryzyko wystąpienia raka piersi aż o 80%, natomiast raka jajników o 30%!

Ja + specjalista = duet dla zdrowia

Profilaktyka nowotworów piersi to podstawowy element, który pozwala wcześnie wykryć i wyleczyć chorobę – komentuje XXX, Centrum Medyczne Damiana – Powinna rozpocząć się nie w gabinecie lekarskim, lecz we własnym domu, w którym każda z kobiet ma możliwość samodzielnego przeprowadzenia prostych badań, które dają szansę wykrycia ewentualnych zmian nowotworowych, w momencie, gdy szanse na całkowite wyleczenie są największe.

Badania w domowym zaciszu nazywane są profilaktyką wtórną i powinny składać się z dwóch elementów: oglądania i badania dotykiem. Samokontrola powinna być przeprowadzana dzień po zakończeniu każdej miesiączki, a wśród kobiet po menopauzie w tym samym dniu miesiąca – przynajmniej raz w miesiącu. Badanie najlepiej wykonywać na namydlonym ciele, delikatnie, powoli przesuwając ruchem okrężnym trzy środkowe palce w każdym kierunku, po całej piersi, lekko ją uciskając.

Sygnałem do natychmiastowej wizyty u specjalisty, powinno być wykrycie następujących objawów: zmiany wielkości, wyczuwalne zgrubienia na piersi oraz wciągnięcie brodawki sutkowej i zmiana wyglądu skóry – tzw. „skórka pomarańczowa”. Dodatkowo należy również zwrócić uwagę na inne zmiany koloru piersi np. zaczerwienienie, krwawienia z brodawek, owrzodzenia czy łuszczenie naskórka – dodaje.

Profilaktyka wtórna jest niezwykle ważna i stanowi podstawowe działanie w dziedzinie zapobiegania nowotworom piersi. Nie oznacza to jednak, że wizytę u specjalisty powinnyśmy odłożyć do momentu, aż zaobserwujemy u siebie wyżej wymienione objawy. Każda kobieta, przynajmniej raz w ciągu roku, powinna udać się do gabinetu lekarskiego, aby poddać się badaniom profilaktycznym. Należą do nich:

Badanie mammograficzne – zaleca się, aby każda kobieta (zwłaszcza po 40. roku życia) wykonywała badanie mammograficzne przynajmniej co dwa lata. Pozwala ono na wykrycie pierwszych, bezobjawowych zmian nowotworowych (m.in. kilkumilimetrowych guzków). Podczas badania wykorzystuje się niewielką dawkę promieniowania, a specjalista wykonuje po dwa zdjęcia rentgenowskie każdej piersi. Wykrycie i zlokalizowanie zmian niewyczuwalnych podczas samobadania piersi, daje olbrzymie możliwości szybkiego wyleczenia i pokonania nowotworu, już we wcześniej fazie jego rozwoju.

USG – Kobiety do 30. roku życia powinny wykonywać USG raz na dwa lata, a następnie przynajmniej raz w roku. Podczas badania wykorzystane są fale ultradźwiękowe, które pozwalają „prześwietlić” tkanki wchodzące w skład piersi. Najczęściej stanowi uzupełnienie badań mammograficznych, ponieważ pozwala wykryć zmiany łagodne. Badanie dopplerowskie podczas USG pozwala przeanalizować i ocenić unaczynienie zmian w piersi.

Rezonans magnetyczny – stanowi najbardziej precyzyjne badanie profilaktyczne raka piersi, ponieważ pozwala wykryć zmiany, które nie są widoczne w badaniach mammograficznych i USG. Badanie trwa ok. 30 minut i charakteryzuje się wysoką czułością w wykrywaniu mikroskopijnych guzków (do 97%).

Biopsja piersi – umożliwia jednoznaczną diagnostykę zmiany, wykrytej podczas wykonywania wyżej opisanych badań. Polega na pobraniu tkanki bezpośrednio z piersi do badań histopatologicznych. Dzięki temu, specjalista może określić, czy zaobserwowane zmiany piersiach są łagodne, czy noszą symptomy zmian złośliwych.

Dr n. med. Małgorzata Fogiel (ginekolog)