Badania endoskopowe, służące profilaktyce i wykryciu raka jelita grubego, to często mocno marginalizowany temat przez wielu mężczyzn. Przekonani o swoim dobrym zdrowiu lub odwrotnie – sparaliżowani strachem przed ewentualnym wykryciem groźnych schorzeń – zapominają, że współcześnie profilaktyka ma ogromne znaczenie w ich życiu. O tym, że prawdziwy mężczyzna nie powinien bać się żadnych badań opowiadają – Damian Janikowski, olimpijczyk, zapaśnik i zawodnik MMA oraz Joanna Pietroń lekarz internista z Centrum Medycznego Damiana.

Zła dieta, stres = czynniki ryzyka powstawania nowotworów

Wpływ na zdrowie jelit ma wiele czynników – ważny jest zarówno styl życia, predyspozycje genetyczne oraz ogólny stan zdrowia (np. przyjmowanie antybiotyków prowadzi do wyjałowienia flory jelitowej). Nieodpowiednia dieta (częste spożywanie tłustych posiłków i przetworzonej żywności), korzystanie z używek (alkohol, papierosy) to kolejne aspekty, które negatywnie wpływają na kondycję naszych jelit, zwiększając tym samym ryzyko wystąpienia chorób układu pokarmowego – w tym nowotworów.

Rak jelita grubego to drugi pod względem umieralności nowotwór złośliwy u mężczyzn w Polsce1. Dodatkowo, co roku rozpoznawanych jest prawie 16 000 nowych przypadków (częściej dotyczą mężczyzn). Każdego dnia z  powodu tej choroby umiera w Polsce aż 28 osób, a rosnąca dynamika liczby zachorowań jest u nas najwyższa w Europie2. Z tego względu, badania przesiewowe mające na celu wczesne wykrywanie raka jelita grubego, stały się w ostatnich latach jednym z głównych zadań realizowanych przez Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych.

Współczesna medycyna daje nam wiele możliwości – zarówno w kwestii leczenia tego rodzaju chorób, jak i profilaktyki. W celu dokładnej diagnostyki wykonuje się m.in. badania endoskopowe, takie jak gastroskopia i kolonoskopia, które pozwalają wykryć wszelkie zmiany nowotworowe już we wczesnej fazie rozwoju choroby i umożliwiają szybkie wdrożenie skutecznego leczenia.

Niestety, wciąż niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że rak jelita grubego może przez wiele lat nie dawać żadnych widocznych objawów. Zazwyczaj nowotwór rozwija się powoli – od polipa, czyli zmiany przedrakowej, którą stosunkowo łatwo możemy wyciąć, aż do rozwiniętej formy nowotworu złośliwego.

Proces ten trwa zazwyczaj kilka lat, dlatego, jak widać, mamy czas na zdiagnozowanie i pokonanie choroby. Wielu mężczyzn uważa, że problem ich nie dotyczy, dlatego rezygnują z przeprowadzania badań. Tymczasem, profilaktyka powinna dotyczyć wszystkich powyżej 50. roku życia, a osobom młodszym rekomendujemy, aby przeprowadzali badania przynajmniej raz w ciągu pięciu lat. Wówczas, istnieje szansa ochrony przed groźnymi konsekwencjami chorób nowotworowych – komentuje Joanna Pietroń, lekarz internista z Centrum Medycznego Damiana.

Badania, których nie lubimy… a ratują życie

Dla mnie jako sportowca zdrowie ma naprawdę szczególne znaczenie. Ale jestem także mężem i ojcem – to dla mnie motywacja, by wykonywać regularnie badania, nawet te, których nie lubię. W przypadku diagnozowania chorób jelita grubego szczególnie chciałbym podkreślić kwestię odpowiedniej diety.

Współcześnie wiele osób w ogóle się nad nią nie zastanawia, a przetworzone produkty i brak zbilansowanych posiłków przyczyniają się do szybszego rozwoju chorób układu pokarmowego, w tym nowotworów. Mimo że opis przebiegu badań endoskopowych dla wielu osób może nie brzmieć zachęcająco – to jednak w trosce o zdrowie nasze i naszych najbliższych czasem warto się po prostu przełamać i sprawdzić czy z naszym organizmem wszystko w porządku.

Badanie jest przecież całkowicie bezbolesne, trwa zaledwie 20 minut i w prosty sposób pozwala odpowiedzieć na wiele pytań dotyczących naszego stanu zdrowia. W dzisiejszych czasach profilaktyka to podstawa i naprawdę, jeśli dzięki badaniom mamy możliwość wykryć chorób, a w konsekwencji szybciej i skuteczniej je leczyć – zróbmy to! – komentuje Damian Janikowski.

Badania endoskopowe – gastroskopię i kolonoskopię wykonuje się zarówno w celu zdiagnozowania ognisk chorobowych, jak i profilaktycznie. Dzięki gastroskopii lekarz może dokładnie skontrolować przełyk, dwunastnicę i żołądek, a w przypadku kolonoskopii całe jelito grube.

Podczas badania specjalista ma możliwość nie tylko ocenić stan zdrowia czy stopień zaawansowania potencjalnej choroby, czy pobrać wycinek do badania histopatologicznego (tzw. biopsja endoskopowa), ale również usunąć ewentualne polipy. Podobnie podczas gastroskopii – lekarz otrzymuje możliwość obejrzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego, usunięcia polipów czy połkniętych ciał obcych, a także zatamowania krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego (jeśli takie występuje).

W celu uzyskania dobrego obrazu klinicznego konieczne jest także odpowiednie przygotowanie do zabiegu – już na kilka dni przed kolonoskopią obowiązuje tzw. dieta ubogoresztkowa – nie należy wtedy spożywać owoców i warzyw pestkowych, otrębów czy nasion (pestki mogą przykleić się do ściany jelita, przez co wynik badania może być niedokładny).

Na 2-3 dni przed zabiegiem zaleca się przejście na dietę płynną, a w dniu zabiegu i od popołudnia dnia poprzedzającego nie należy już nic jeść. Zalecenia przed gastroskopią nie są tak rygorystyczne. Pacjent nie powinien przyjmować pokarmów i płynów na 6 godzin przed wykonaniem badania.

Szczegółowe wskazówki jak się przygotować powinien przekazać lekarz (pacjent dostaje z reguły dokładną instrukcję wraz z niezbędnymi informacjami). Warto wiedzieć, że badania endoskopowe mogą także zostać wykonane w znieczuleniu dożylnym, które jest dobrym rozwiązaniem dla pacjentów stresujących się przed badaniami.

Obecnie, dzięki badaniom i postępowi medycyny możemy wykrywać schorzenia w ich wczesnej fazie oraz skutecznie zahamować rozwój nieprawidłowości, które dopiero mogą się przekształcić w ogniska chorobowe. Dlatego w dobie tak szybkiego tempa życia, stresującej pracy i dużej dostępności niezdrowej żywności (np. posiłków typu fast food, przetworzonych produktów z dużą zawartością cukrów i tłuszczów m.in. typu trans lub nasyconych) warto pomyśleć o badaniach, które pozwolą szybko i precyzyjnie określić czy nasz układ pokarmowy (zwłaszcza jego górny i dolny odcinek) nie posiada żadnych niepokojących zmian.

Lek. med. Joanna Pietroń (internista)